Türkiye, engelli öğrencilerin okul terkinde Avrupa’da birinci. Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), Küresel Eğitim İzleme Raporu (Global Education Monitoring Report – GEM Raporu) yayımlandı. Raporda Türkiye’ye dair de çarpıcı sonuçlar var. Rapora göre engelli öğrencilerin okul terkinde 25 Avrupa ülkesi arasında en yüksek oran Türkiye’de.
GEM raporu matematik alanında minimum düzeyde becerilere sahip olan öğrencilerin yüzdesinin gerek ilkokul, gerekse ortaokul ve lise seviyesinde birçok ülkede düşük olduğunu gösteriyor. Örneğin Güney Afrika, Fas, Kuveyt’in içinde bulunduğu bir grup ülkede 8. sınıf öğrencilerinin yarıdan azı temel matematik yeterliğine ulaşabilmiş durumda. Singapur, Kore, Hong Kong’ta öğrencilerin tamamına yakını temel matematik becerilerine sahip. Türkiye’de ise bu oran yüzde 70’te kalıyor.
Uzmanlar, Türkiye’de bu yıl yenilenen öğretim programlarında üst düzey düşünme becerilerinin kullanılmasını gerektirecek, bilişsel alanın bilme basamağının üstüne çıkan kazanım ifadelerinin sayıca az olduğunu belirtiyor. Bu, yakın gelecekte öğrencilerin temel öğrenme çıktılarının üzerine çıkamayacağına işaret ediyor olabilir. İşte raporda öne çıkan başlıklar:
TÜRKİYE ENGELLİLERİN OKUL TERKİNDE AVRUPA’DA BİRİNCİ
Kimi Avrupa ülkelerinde eğitim-öğretimden erken ayrılan öğrencilerin önemli bir yüzdesini engeli bulunan öğrenciler oluşturuyor. Türkiye’de engeli olduğunu belirten 18-24 yaş arası gençlerin okuldan erken ayrılma oranı yüzde 60’ın üzerinde. Bu seçilmiş 25 Avrupa ülkesi içindeki en yüksek oran.
ÖĞRETMENİN ÖZERKLİĞİ 11 YILDIR DÜŞÜYOR
Raporda dikkat çekici bir başka bulguya göre Türkiye, öğretmenlerin ders içeriğine karar vermede en az söz sahibi olduğu ülkelerden biri ve öğretmenlerin bu konudaki özerkliği 2006’dan 2015’e dek giderek azalmış. Türkiye’de öğretmenlerin derslerin içeriğine karar verebildiği okulların oranı yüzde 20’nin altında kalırken, Çek Cumhuriyeti, Birleşik Krallık ve Estonya’da bu oran yüzde 100’e yakın. Analiz edilen 49 ülkenin çoğunda öğretmenlerin bu konudaki özerkliği artma eğiliminde.
TÜRKİYE’DE ALT YAPI SORUNU EĞİTİMİ OLUMSUZ ETKİLİYOR
Fiziksel altyapı sorunları dezavantajlı öğrencilerin öğrenim gördüğü okulları daha olumsuz etkiyor. Eğitim ortamlarının fiziksel altyapılarının güvenli olması esastır. PISA 2015’te, Kolombiya, Kosta Rika, Endonezya, Ürdün ve Meksika’daki ortaöğretim yöneticilerinin yaklaşık yüzde 40’ı altyapı sorunlarının öğretimi önemli ölçüde etkilediğini belirtiyor. Türkiye’de, dezavantajlı öğrencileri olan okul yöneticilerinin yüzde 69’u öğretimin fiziksel altyapı sorunlarından etkilendiğini belirtiyor. Türkiye’deki ilköğretim okulu müdürlerinin yüzde 60’tan fazlası, okullarında yeterli öğretim alanı olmamasının öğretimi engellediğini belirtiyor. Müdürlerin yarıdan fazlası da, okuldaki ısıtma ve soğutma sisteminin öğretimi engellediğini belirtiyor. Türkiye her iki konuda da değerlendirilen 13 ülke arasında en yüksek oranlara sahip. Benzer bulgular ERG ve TEGV’in birlikte yürüttüğü Çocukların Gözünden Okulda Yaşam araştırmasında da ortaya konuyor. Araştırma kapsamında görüşülen ilköğretim çağındaki çocuklar arasında okulunun iyi ısınmadığını belirten çocukların oranı ikili öğretim veren okullarda yüzde 41’i buluyor. Yüz yüze görüşmelerde kışın sınıfta çok üşüdüğünü, hatta kabanıyla oturduğunu belirten çocuklar olduğu ortaya çıkıyor.
KIZLAR MATEMATİKTE DAHA BAŞARILI
Matematik okuryazarlığındaki cinsiyetler arası farkı ilkokulda kızların, ortaokul ve lisede ise erkeklerin aleyhine. Okuma becerilerinde kızların oğlanlara olan üstünlüğü hemen her ülkede oldukça belirginken, matematik okuryazarlığında cinsiyetler arası başarı farkında ülkelere göre farklı trendler mevcut. Raporda bulunan cinsiyet eşitliği endeksine göre Türkiye’de hem 4 hem de 8. sınıflar düzeyinde matematik alanındaki başarı farkı kızlar lehine.
EĞİTİM SİSTEMİNE DEĞİL, ÖĞRETMENE GÜVEN VAR
Öğretmenlere duyulan güven eğitim sistemine duyulan güvenin üzerinde. Öğretmen, çocuğun öğrenmesinde ve mutlu olmasında en önemli aktörlerden biri. GEM raporunda, öğretmenlerin bu sorumluluğu yerine getirebilmeleri için öğretmene duyulan güvene önem atfediliyor. Raporda 21 ülke için yapılan değerlendirme, genel olarak öğretmenlere duyulan güvenin eğitim sistemine duyulan güvenin üzerinde olduğu vurgulanıyor. Türkiye’de, öğretmenlere duyulan güven 10 üzerinden yaklaşık 6,5 iken eğitim sistemine duyulan güven yaklaşık 4,5. Ancak rapor, öğretmene güven duymakla saygı duymanın aynı anlama gelmediğine dikkat çekiyor.
AİLELERİN EĞİTİM HARCAMASI
Türkiye’de özel okullarda öğrenim gören çocukların sayısı son yıllarda hızla artıyor; buna bağlı olarak hanehalkları tarafından yapılan eğitim harcamaları da artıyor. GEM raporunda, hanehalkları tarafından yapılan eğitim harcamalarının toplam eğitim harcamasının önemli bir bölümünü oluşturduğu vurgulanıyor. Türkiye’de eğitime yapılan harcamaların gayri safi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranı yüzde 6’ya yaklaşıyor; ancak hanehalkları tarafından yapılan harcamalar çıkarıldığında bu oran yalnızca yüzde 4,8.
